Giovanni Battista Zingoni (1720-1811)

Nadat de van oorsprong Italiaanse componist Giovanni Batista Zingoni in 1760 en 1761 zijn opera’s Zenobia en La finta sposa in Amsterdam oeropvoerde, kreeg hij in 1764 een vaste aanstelling aan het hof van stadhouder Willem V in Den Haag. Daar componeerde hij voor het Franse Theater aan de Casuaristraat de opera’s Le Passetemps d'amour (1764), Démocrite (ca. 1767), Les Talents à la mode (1778) en Le Bonheur et la vertu (1782). Alleen van Le Passetemps d'amour en Démocrite zijn fragmenten bewaard. Deze staan in de ‘Airs Français’ bundels van uitgever Hummel. Hoogtepunten uit Le Passetemps d'amour worden op zondag 13 mei 2018 uitgevoerd op 401Concerts 14, in Diligentia Den Haag. Het betreft drie aria's voor tenor, uitgevoerd door Marcel Reijans. Ze zijn overleverd in een uitreksel voor becijferde bas en voorzien van een arrangement voor viool (Rémy Baudet), hobo (Martin Stadler), cello (Saskia van der Wel) en klavecimbel door klavecinist en dirigent Albert-Jan Roelofs.

Zingoni: Le Passetemps d'amour (airs)

Zanger/componist Giovanni Batista Zingoni (1720 Florence – 1811 Colleges bij Laon, FR) was een Italiaanse tenor en componist. Hij studeerde aan het Napelse conservatorium van San Maria di Pietà dei Turchini. In 1751 kreeg hij een post als zanger en dirigent in Savona. Dezelfde betrekking bekleedde hij van 1753 tot en met 1754 in Alassio. Vanaf 1756 bezoekt hij als zanger/componist diverse Europese steden. In 1759 voegt hij zich bij het operagezelschap van impresario Dominico De Amicis waarmee hij van Parijs naar Brussel, Antwerpen en in 1760-1761 ook naar Nederland trekt. Tijdens het seizoen 1760-1761 voerde De Amicis’ gezelschap in die periode twee nieuwe opera’s van Zingoni op: Zenobia (herfst 1760, met Anna Lucia De Amicis als Zenobia), en La finta sposa. In 1762 voert De Amicis gezelschap in Dublin Zingoni’s opera buffo La creanza op. Van eind 1762 tot mei 1763 zingt Zingoni in London comprimario partijen in het Haymarket Theatre onder Johann Christian Bach.

Hofcomponist in Den Haag

In februari 1764 vestigt Zingoni zich in Den Haag als hofkapeldirigent, componist en tenor in dienst van Willem V en het huis van Oranje. Van 1764 tot 1768 en van 1778 tot 1781 was Zingoni in dienst van Willem V. Hij trof in Den Haag door de jaren heen een bijzondere muziekcultuur, gestimuleerd door het hof van Willem V, wiens verdienste op cultureel terrein aanzienlijk was. In Den Haag was Zingoni (in ieder geval aanvankelijk) de assistent van Johann Christan Graff (1726-1802), beter bekend onder zijn aangenomen achternaam Graaf. In zijn brieven noemt Leopold Mozart Zingoni als leraar van de prinses tussen 1765 en 1766.

Acht Symfonieën Opus 1

Zingoni: Symfonie Nr. 1 in D ‘I Allegro • II Andantino • III Allegro assai’ Capella Weilburgensis o.l.v. Doris Hagel, 15 juni 2014, Weilburger Schlosskirche.

‘Viel neues und unerwartetes haben wir zwar nicht drinne gefunden; aber doch viel Angenehmes und Feuriges. Besonders haben die Andantesätze von gutter Erfindung und sehr singbar geschienen.’ (Wochentliche Nachrichten II:1, 6 Juli 1767).

In 1766 publiceert hij zijn Acht Symfonieën Opus 1 in Amsterdam, opgedragen aan prinses van Nassau en Weilburg. Relatief conventionele werken in muzikaal turbulente tijden. Zingoni volgt hierin de Franse mode met wellicht een vleugje Italiaanse snit. Op het moment van schrijven bestaat er slechts één officiële opname van een Zingoni’s compositie, het fris en opgewekt klinkende ‘Eerste Symfonie in D’ in een bewerking voor orgel, gespeeld door Massimo Nosetti (2012, cd ‘L’orgue de Concert, vol. 2). Nosetti's project staat in een gedegen historische contekst, want de registratie is gemaakt op het historische orgel van de Collégiale Sant'Ambrogio d'Alassio, waar Zingoni van 1753 tot en met 1754 de scepter zwaaide. Van hetzelfde symfonietje circuleert online een uitvoering met kamerbezetting zonder gespecificeerde uitvoerenden. Mogelijk is deze uitvoering afkomstig van een aan het hof van Nassau gewijd concert in de Weilburger Schlosskirche, waar het symfonietje op 15 juni 2014 werd uitgevoerd door Capella Weilburgensis auf klassischen Instrumenten o.l.v. Doris Hagel.

Zingoni: Symfonie Nr. 1 in D ‘Deel I Allegro’ Massimo Nosetti, orgel (2012, cd ‘L’orgue de Concert, vol. 2).

Hoewel niet precies valt na te gaan hoe de muzikale invloeden in die transitiejaren naar Mozart lopen, zal het bezoek van laatstgenoemde aan Den Haag op 10 september 1765 daar sporen nalaten, al valt niet uit te sluiten dat dit ook andersom het geval was. Zingoni’s Eerste Symfonie van een jaar later sluit naadloos aan op de naïeve toon van Rousseau’s Le devin du village (1751) en loopt qua vrolijke toonval vooruit op Mozarts Bastien et Bastienne (1768), dat eveneens op Rousseau’s beroemde amateurcompositie teruggrijpt. De opera seria is in Den Haag sinds Rousseau voltooid verleden tijd. De Querelle des Bouffons is hier duidelijk in het voordeel van de lichte muziek beslecht en de serieuze opera van Rameau krijgt in Den Haag geen voet aan de grond.

Zingoni’s opera’s in manuscripten

Tot de uitvoering en opname van fragmenten uit Le passetemps d’amour op het 401NederlandseOperas concert in Diligentia Den Haag (13 mei 2018) was van Zingoni’s vocale muziek geen noot bekend. Toch stond de tweede helft van de 18e eeuw in Nederland net als elders volkomen in het teken van de Franse opéra comique, met als grote voorbeelden Mouret, Favart, Philidor en iets later Grétry (Rameau werd in Den Haag amper opgevoerd). Van Zingoni’s Haagse (en andere) opera’s zijn helaas geen manuscripten bewaard gebleven. Al wat rest zijn enkele losse aria’s en duetten zoals bewaard in de bundels met Franse operahoogtepunten van uitgever Hummel, gezet voor klavecimbel en becijferde bas. Dit betreft hoogtepunten uit zijn opera’s Le Passetemps d'amour (1764) en Démocrite (ca. 1767).

Laatste jaren

Vanaf 1782 tot kort voor zijn dood in 1810 kreeg hij een pensioen uit Den Haag. Als gepensioneerd componist verruilde hij Den Haag in 1786 voor Colleges bij Laon in Noord-Frankrijk, waar hij in 1811 overleed.

Chronologie opera’s

– Chi tutto vuole aver nulla possiede, intermezzo (1752 Savona)
– Zenobia (Pietro Metastasio), opera buffa (25. Nov. 1760 Amsterdam, Stadsschouwburg)
– La finta sposa (C. Fabbriozi), opera buffa 3 Akte (17. Febr. 1761 Amsterdam, Stadsschouwburg)
– La creanza, opera buffa (27 februari 1762, Dublin)
– Le Passetemps d'amour (Pierre? Chevalier), opéra comique (9 oktober 1764, Franse Theater Den Haag)
– Démocrite (librettist onbekend), opéra comique (ca. 1767 Den Haag)
– Les Talents à la mode (Louis de Boissy), opéra comique (48 maart 1778 Franse Theater Den Haag)
– Le Bonheur et la vertu (Dougherty de la Tour), opéra comique (8 maart 1782, Franse Theater Den Haag)