Robert Vorstman (1843-na 1933): Seelenkampf (1898)

Zelfs als men alle benepen onzin die onze voor- en naoorlogse muziekrecencenten hebben uitgekraamd over vaderlandse muziek even vergeet kan worden gesteld dat het Duits georiënteerde Heldentenorgenre in Nederland tot in de jaren 1920 schatplichtig blijft aan Wagner. Na 1900 kwamen daar wel in snel tempo alle turbulente moderne ontwikkelingen bij, maar  tussen 1886 en 1898 had literator, advocaat en amateurcomponist Robert Vorstman voor zijn versie van Goethe's Faust in het Germaanse stijlgebied alleen Wagner en Goldmark als referentiekader. De Italiaanse school was Vorstman vreemd maar Goldmarks Königin von Saba heeft hij naast Tannhäuser voor zijn Faustversie zeker gespeld. Vorstman genoot als amateurcomponist enige faam sinds Alsbach in 1886 een bundel met 33 liederen van hem publiceerde. Daarin twee liederen afkomstig uit Goethe's Faust. Vorstman had er geen probleem mee in een heldere stijlomgeving te componeren. Hij zag zijn uitdaging precies in het voltooien van Wagners onvervulde dromen. Een van die dromen was Goethe's Faust. Wagner componeerde wel de Faust-Ouverture, maar waagde zich nooit aan het complete werk. Vorstmans poging om Wagners Faust-droom te verwezenlijken resulteerde in een Hollandse Faust-opera op de letterlijke tekst van Goethe, die muzikaal geheel in de geest van Wagner en Goldmark is gecomponeerd. Dat maakt Vorstman tot een van die veelgenoemde Wagnerepigonen van zijn tijd. Maar wat betekent dat precies anno 2017, in een wereld waarin uitvoerenden zijn verworden tot papegaaien in een juke-box van 500 nummers? Als je dan toch 10.000 keer per jaar Tannhäuser doet kun je ook wel een keertje Vorstmans Faust naar Wagner doen. Als ik dan af en toe eens zo'n Wagnerfanaat bezoek die het cool vindt om 30 (grotendeels onbeluisterde) uitvoeringen van Tannhäuser et cetera in huis te hebben, kan ik mij voorstellen dat het interessant is om ook Vorstmans verkapte vierde akte Tannhäuser naar Faust eens te horen. Het is bewogen muziek, hetgeen in de trailervideo van 'Nur wenig schritten' goed naar voren komt. Vorstman werkte er liefst 13 jaar aan en had de tegenwoordigheid van geest om zijn opera Seelenkampf te noemen, teneinde de directe concurrentie met Schumann, Gounod en Berlioz uit de weg te gaan. Die titel sluit precies aan bij het typerende moralistische element in de Nederlandse opera van toen tot nu. De eerste akte en een stuk van II zijn destijds lokaal in Haarlem uitgevoerd. De plaatselijke recensent vond de muziek 'wild en onsamenhangend' en de orkestratie 'protserig'. Laten dat nu precies trefwoorden zijn die bovengetekende naar de archieven van het Nederlands Muziek Instituut deden rennen! Vanuit die kritiek is het merkwaardig vervolgens in zo'n uitgebalanceerde, melodische partituur te belanden. Het succes van 'Nur wenig Schritten' in het try-out concert heeft er inmiddels toe geleid dat we ook de solo voor tenor en koor 'Christ ist erstanden' zullen gaan opnemen, net als Margarethe's lied van de Koning van Thule en de juwelenaria.